Saç soğutma, kriyoterapi temelli bir uygulamadır. Bu yöntemde, saç derisi özel bir soğutma başlığı (manuel veya mekanik) ile kemoterapi öncesinde, sırasında ve sonrasında belirli bir süre boyunca soğutulur.

Amaç, kemoterapiye bağlı saç dökülmesini önlemek veya azaltmak ve hastaların tedavi sürecinde saç kaybını minimuma indirmektir.

Saç soğutma tedavisi, kemoterapi seanslarından önce, sırasında ve sonrasında saç derisinin belirli bir süre boyunca soğutulması prensibine dayanır.

Bu soğutma işlemi, vücutta bir dizi biyolojik tepkiyi tetikler. Bu tepkiler birlikte çalışarak, kemoterapi ilaçlarının saç köklerine verdiği zararı azaltır.

En önemli mekanizmalardan biri vazokonstriksiyon (damar daralması) olarak adlandırılır. Soğutma işlemi sırasında saç derisindeki kan damarları büzülür ve bu da saç köklerine giden kan akışını azaltır.

Kan akışı normal seviyesinin %20 ila %40’ına düşer. Bu sayede, kemoterapi ilaçlarının saç kökü hücrelerine ulaşma oranı azalır ve saç dökülmesi riski önemli ölçüde düşer.

Kemoterapi sırasında saç dökülmesinin temel nedeni, kemoterapi ilaçlarının saç köklerine zarar vermesidir.

Kemoterapi, vücuttaki hızla çoğalan hücreleri yok etmek üzere tasarlanmıştır. Bu ilaçlar, kanserli hücreleri hedef alırken, sağlıklı ve hızlı bölünen hücreleri de (örneğin saç köklerindeki hücreleri) etkiler.

Bu durum, saç köklerinin geçici olarak zayıflamasına ve dökülmesine yol açar. Genellikle saç dökülmesi, ilk kemoterapi seansından 14 ila 21 gün sonra başlar ve tedavi süresince devam edebilir.

Saç soğutma (scalp cooling) yöntemi, saç köklerini koruyarak kemoterapiye bağlı saç dökülmesini azaltır ve saçların daha hızlı yeniden uzamasına destek olur.

Saç soğutma tedavisi, iki farklı yöntemle uygulanabilir: mekanize (otomatik sistemli) ve manuel (elle değiştirilen başlıklarla).

Mekanize saç soğutma sistemi, bir sağlık profesyoneli tarafından kullanılan sertifikalı bir tıbbi cihaz aracılığıyla uygulanır. Bu yöntemde, saç derisinin sıcaklığı düşürüldükten sonra cihaz ısıyı sabit ve hassas şekilde korur. Böylece, tedavi süresince sürekli olarak doğru sıcaklıkta saç derisi soğutması sağlanır. Bu yöntem, güvenilir ve tıbbi olarak onaylı bir yaklaşımdır ve FDA onayını 2017 yılında almıştır.

Manuel saç soğutma ise daha basit ama daha fazla emek gerektiren bir yöntemdir. Bu yöntemde birden fazla başlık (soğuk kap), genellikle kuru buzla dondurulur ve hastanın başına sırayla uygulanır. Her başlık yaklaşık 20 dakikada bir ısındığı için yenisiyle değiştirilir. Bu süreçte hastaya yardımcı olacak bir destek kişinin bulunması gerekir.

Mekanize sistemler, ısı kontrolünün otomatik olması ve güvenilirliği sayesinde genellikle tercih edilen yöntemdir. Manuel soğuk başlıklar ise FDA tarafından onaylanmamıştır ve kullanımında dikkat gerektirir.

Saç soğutma süresi, size uygulanan kemoterapi tedavi protokolüne bağlı olarak değişir. Saç soğutma işlemi üç aşamadan oluşur:

1. Aşama: İnfüzyon Öncesi Soğutma

Kemoterapi başlamadan önce saç derisinin ideal sıcaklığa ulaşması için yapılan bu aşama genellikle 30 dakika sürer.

Saçı kalın veya gür olan hastalarda ek 15 dakika önerilir; bu durumda toplam süre 45 dakikadır.

2. Aşama: İnfüzyon Sırasında Soğutma

Bu aşama, kemoterapi ilaçlarının uygulanma süresi boyunca devam eder. Saç dökülmesine neden olabilecek (alopesi yapıcı) ilaçların yanı sıra, birlikte verilen diğer ilaçların infüzyonu sırasında da soğutma sürdürülmelidir.

3. Aşama: İnfüzyon Sonrası Soğutma

Kemoterapi tamamlandıktan sonra saç derisinin korunması için soğutmaya yaklaşık 90 dakika daha devam edilir.

Bazı tedavi protokollerinde bu süre daha kısa olabilir; klinik ekibiniz size uygun süreyi belirleyecektir.

Tüm aşamalar tamamlandıktan sonra, soğutma başlığını çıkarmadan önce 5–10 dakika beklemeniz önerilir. Bu, başlığın hafifçe ısınmasını ve daha rahat çıkarılmasını sağlar.

Kemoterapi öncesi ve sonrası saç soğutma (scalp cooling), saç köklerini en güçlü ilaç etkisine karşı korumak için çok önemlidir. Bu aşamalar, saç derisinin doğru sıcaklığa ulaşmasını ve bu sıcaklığın tedavi boyunca korunmasını sağlar.

1. Kemoterapi Öncesi Soğutma (Pre-cooling)

Kemoterapi başlamadan önce saç derisinin sıcaklığı 18°C - 22°C (64°F - 72°F) aralığına düşürülmelidir.

Bu sıcaklık, ilaç damar yoluyla vücuda girmeden önce saç köklerinin korunmasını sağlar.

Ayrıca bu sürede, saç dökülmesine neden olmayan bazı ön ilaçlar (pre-medications) uygulanabilir.

2. Kemoterapi Sonrası Soğutma (Post-cooling)

Kemoterapi bittikten sonra da bir süre soğutmaya devam edilir. Bunun nedeni, ilaçların vücuttaki etkisinin hemen bitmemesidir.

Soğutma süresi, uygulanan kemoterapi ilacının yarı ömrüne bağlıdır — yani ilacın vücutta en güçlü olduğu zaman aralığına. Bu süre boyunca saç köklerini düşük sıcaklıkta tutmak, saç dökülmesini en aza indirir ve saçın sağlıklı şekilde yeniden çıkmasına yardımcı olur.

Saç soğutma sistemi, kompakt bir soğutma ünitesi ve bu üniteden geçen özel bir soğutucu sıvı ile çalışan tasarlanmış bir soğutma başlığından oluşur.

Bu cihaz, tedavi merkezinizde bulunur ve klinik ekibinizden yetkili bir profesyonel tarafından çalıştırılır. Başlığın tasarımı, saç derisinin eşit şekilde soğutulmasını sağlar ve tedavi sırasında maksimum koruma sunar.

Saç soğutma sistemi, yalnızca uygun niteliklere sahip sağlık profesyonelleri tarafından kullanılmalıdır.

Cihazın doğru ve güvenli şekilde çalıştırılması için, saç soğutma sistemi temsilcisi tarafından verilen özel eğitim almış olmaları gerekir.

Bu sayede tedavi sırasında saç kökleri güvenle korunur ve cihazın etkinliği maksimum düzeyde sağlanır.

Hayır. Hastaların cihazı kullanması gerekmez.

Saç soğutma sistemi, yalnızca uygun niteliklere sahip sağlık profesyonelleri tarafından kullanılmalıdır. Bu profesyoneller, cihazın doğru ve güvenli çalıştırılması için temsilci tarafından özel eğitim almış olmalıdır.

Hastaların görevi, kendi başlıklarını takmak veya gerekirse başlığın takılması sırasında bir destek almayı içerebilir. Ancak sistemi çalıştırmak veya kontrol etmek tamamen sağlık ekibinin sorumluluğundadır.

Evet, saç soğutma tedavisi sırasında tuvalete gidebilirsiniz.

Buna izin verilen süre maksimum 10 dakikadır. Bu süre zarfında, klinik ekibiniz başlığı sistemden çıkararak tuvalet ihtiyacınızı karşılamanızı sağlar.

Başlık sistemden 8 dakika boyunca çıkarıldığında, sistem bir uyarı vererek ekibin başlığı tekrar sisteme takmasını hatırlatır.

Bu sayede tedavi sürekliliği korunur ve saç kökleri güvenle korunmaya devam eder.

Saç soğutma sisteminde kullanılan sıvı, cihaza özel tasarlanmış soğutucu bir çözücüdür.

Bu soğutucu zararsızdır ve toksik değildir, yani güvenle kullanılabilir.

Sistem, bu sıvı sayesinde saç derisini optimum sıcaklığa düşürerek saç köklerini korur ve kemoterapiye bağlı saç dökülmesini azaltır.